Lepsza niż ja – Louise O’Neill

Właściwie chyba od zawsze jestem fanką książek z gatunku dystopii. Dlatego z niecierpliwością wyczekiwałam nowego tytułu spod pióra Louise O’Neill „Lepsza niż ja”. Jakie są moje wrażenia z lektury?

Zarys fabuły

Z powodu katastrof naturalnych, które dotknęły całą planetę, powstał projekt Noe. Ludzie, którzy przetrwali, żyją w niewielkich społecznościach, w pełni posłuszni swoim Ojcom Założycielom. Gdy zażegnano jednak jeden problem, pojawił się kolejny. Z powodu specyfików, które umożliwiały wybór płci nienarodzonego jeszcze dziecka, przestały rodzić się dziewczynki. Zaczęto więc tworzyć je w sztucznych macicach. Nie były jednak dla społeczeństwa tak wartościowe, jak naturalnie urodzone dzieci. Ich imiona zawsze pisane są małą literą, a role mogą mieć trzy: najpiękniejsze z nich, najbardziej idealne, zostaną matkami przyszłych dziedziców; nieco brzydsze staną się konkubinami; te, których nikt nie wybrał, będą uczuły kolejne projekty. Natomiast takie, które się buntują lub zrobią coś nie tak, zsyłane są do podziemia, gdzie przysłużą się społeczeństwu jako obiekty kolejnych badań. Dlatego każda z dziewcząt dąży do tego, by być idealna, ale przecież „zawsze jest coś do poprawy”. 

Przemyślenia

Przedstawiony w powieści świat został wyizolowany, a pisarka ukazuje czytelnikom jedynie szkolne życie nowych projektów, tylko od czasu do czasu uchylając rąbka zewnętrznych tajemnic. To bardzo ciekawy zabieg, zwiększający poczucie niemocy. Mimo że genetycznie stworzone dziewczynki są normalnymi ludźmi, z własnymi myślami, marzeniami i potrzebami, to jednak nawet gdyby chciały, nie miałyby dokąd uciec. Zostały zamknięte w doskonale skonstruowanej pułapce. Kurczowo trzymają się jedynej rzeczy, na którą mogą mieć wpływ – swojej pozycji w rankingu idealności. 

Pasek od szlafroka. Mocny hak. Otwarte drzwi. Wyobrażasz sobie.

Na przykładzie głównej bohaterki o imieniu freida (przez całą powieść pisanym małą literą) przedstawione zostało życie w akademii i indoktrynacja, granicząca właściwie z praniem mózgu. Historia jest przerażająca i mimo że brak jej realizmu, to jednak przemyca wiele smutnych prawd o ludzkiej naturze i zagrożeń, do których ludzkość uparcie dąży. Sama postać freidy jest dość nijaka, ale sądzę, że wynika to z założeń pisarki, a nie z braku możliwości Louise O’Neill. Niektóre drugoplanowe bohaterki pisarka stworzyła niezwykle wyraziste. 

Moja opinia

Powieść „Lepsza niż ja” wywarła na mnie ogromne wrażenie. W przeciwieństwie jednak do „Opowieści podręcznej” nie ma w niej prawie żadnych pozytywnych aspektów. U Margaret Atwood pojawiali się ludzie, którzy wciąż byli dobrzy i po prostu ludzcy. Natomiast w książce Louise O’Neill naprawdę pozytywna była właściwie tylko jedna osoba i to zdecydowanie niegłówna bohaterka, bo ona wciąż nie mogła odnaleźć się wśród swoich własnych dylematów moralnych. 

Książkę oczywiście gorąco polecam wszystkim czytelnikom, którzy pragną, by lektura nimi wstrząsnęła. „Lepsza niż ja” to naprawdę mocna powieść, która porusza wiele ważnych spraw. Zostawiła mnie z kotłowaniną przeróżnych myśli, do których wciąż wracam i staram się je jakoś poukładać. Czuję się, jakby Louise O’Neill wstrząsnęła moim własnym światem, a potem upuściła go, pozwalając, by rozpadł się na drobne kawałki.